Os24-7

28 marca 2013: Parowóz Os24-7 stoi na terenie Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.

Parowóz Os24-7 to jedyny zachowany parowóz serii Os24. Os24-7 została wyprodukowany w 1926 roku (numer fabryczny 147), a następnie przekazany na stan Dyrekcji Wilno jako Os24-39. Po wkroczeniu Sowietów do Polski został przejęty przez NKPS (Oc24-39). Po wkroczeniu Niemców do ZSRR, wpadł w ręce DRG (od 15.08.1944 jako 33 215). Pod koniec wojny został przekazany do Austrii na stan BBÖ/ÖBB (od 17.05.1945 jako 33 215). W lipcu 1948 roku został ponownie przejęty przez Sowietów i zwrócony PKP (20.07.1948). Pierwszy przydział Os24-7 to MD Lublin (od 30.10.1948). W okresie powojennym parowóz był kolejno na stanie parowozowni: MD Lublin, MD Rozwadów, MD Chełm, MD Lublin, MD Chełm. Parowóz został skreślony z inwentarza (MD Chełm) w dniu 07.04.1970. Po 13 latach oczekiwania na decyzję o złomowaniu, decyzję zmieniono i przekazano parowóz do Muzeum Kolejnictwa w Warszawie (30.12.1983). Przed formalnym przekazaniem parowozu, dokonano renowacji Os24-7 w ZNTK Bydgoszcz².

Przez wiele lat na budce parowozu była przytwierdzona tabliczka Os24-10. Było to związane z faktem, że do zachowania dla celów muzealnych był wytypowany parowóz Os24-10, ale ostatecznie podjęto decyzję o zachowaniu Os24-7, który był w lepszym stanie technicznym. Na parowozie Os24-7 umieszczono wtedy tabliczkę Os24-10. Kilka lat temu, w trakcie ostatniego malowania parowozu, tabliczka Os24-10 została usunięta. Obecnie na budce parowozu nie ma żadnej tabliczki z numerem.

_______ HISTORIA Os24 _________

Parowóz serii Os24 był pierwszym parowozem pasażerskim, który został zbudowany w okresie międzywojennym. Producentem parowozów Os24 była Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce S.A. w Chrzanowie. Konstrukcja parowozu wzorowana była na rozwiązaniach austriackiej lokomotywy serii 570, która została zaprojektowana przez Maschinen-Fabrik der priv. Österreichisch-ungarischen Staats-Eisenbahn-Gesellschaft w 1915 roku. W konstrukcji parowozu wprowadzono wiele niesprawdzonych wcześniej zmian, w stosunku do austriackiego pierwowzoru. W sumie wyprodukowano 60 parowozów serii Os24. Pierwszy parowóz Os24 został przekazany na stan PKP 31 grudnia 1925 roku. Produkcja parowozów została zakończona w 1927 roku. Parowozy pełniły służbę w dyrekcjach: Lwów, Stanisławów, Kraków, Warszawa, Radom i Wilno^1,4.

Parowozy Os24 był przeznaczone do prowadzenia pociągów pospiesznych, ale po krótkim okresie ich eksploatacji okazało się, że przy jeździe z dużą prędkością na łukach, zdarzały się poważne awarie (pęknięcia osi). W tej sytuacji podjęto decyzję o skierowaniu parowozów do obsługi pociągów osobowych i ograniczeniu ich prędkości do 60 km/godz³.

Jeden z najbardziej znanych epizodów z historii parowozów serii Os24 związany jest z otwarciem linii kolejowych: Warszawa - Radom oraz Kraków - Batowioe - Miechów - Tunel. Otwarcie tych linii uświetnił przejazd pociągu specjalnego, który ciągnęły dwa parowozy Os24 (Os24-7 i Os24-11). Pociąg specjalny wyruszył z Krakowa 24 listopada 1934 o 10.30 i po 15 minutach jazdy stanął przed jedną z bram tryumfalnych, których wiele ustawiono na trasie przejazdu pociągu. Pasażerami pociągu byli najwyżsi dostojnicy państwowi: prezydent RP Ignacy Mościcki, marszałek sejmu Kazimierz Świtalski, premier Leon Kozłowski, minister komunikacji Michał Butkiewicz⁵.

Pociąg pokonał trasę Kraków - Warszawa w dwa dni, zatrzymując się po drodze na wielu stacjach, gdzie zorganizowane były uroczystości związane z oddaniem do użytku nowego połączenia kolejowego pomiędzy Warszawą, a Krakowem. Pierwszy przejazd pociągu uczczono także licznymi nabożeństwami dziękczynnymi w kościołach. Na stacji Radom pociąg zatrzymał się na noc. W trakcie przejazdu na odcinku Radom - Warszawa, drzwi dymnicy pierwszego parowozu (Os24-11) przyozdobione były godłem Polski, biało-czerwonymi flagami, a cały parowóz girlandami z kwiatów. Z boku parowozu przytwierdzony był wielki napis: "RADOM - WARSZAWA"⁵.

W okresie II Wojny Światowej większość parowozów Os24 została przejęta przez Sowietów (48 parowozów), a pozostałe przez Niemców. Po ataku hitlerowskich Niemiec na ZSRR, większość parowozów Os24 została ewakuowana wgłąb Rosji i już nigdy nie powróciła do Polski. Pozostałe wpadły w ręce Niemców. Większość parowozów Os24, które przejęli Niemcy została przekazana na stan kolei austriackich. Po zakończeniu wojny, tylko 15 parowozów Os24 powróciło do służby w PKP. Były przydzielone do parowozowni Lublin, Chełm, Zamość i Rozwadów⁴.

Parowozy Os24 zostały wycofane z eksploatacji w II połowie lat 60. Konstrukcja parowozu oceniana jest jako nie udana, ponieważ nie spełniała wymogów kolei. Parowozy Os24 obsługiwały pociągi osobowe, dla których były za ciężkie i za silne, przez co zbyt drogie w eksploatacji. Do parowozów tych przylgnęło imię Osa, która wywodzi się od nazwy serii tych parowozów.

______________________
1. Lokomotywa parowa Os24-7. Dostępny w Internecie w https://stacjamuzeum.pl/pl.lokomotywa_parowa_os24_7.html. Dostęp: 16.04.2020..
2. Os24-7. Dostępny w Internecie w http://www.polskieparowozy.pl/index2.php?desc=on&par=os24-7. Dostęp: 16.04.2020.
3. Parowóz Os 24. Dostępny w Internecie w https://pojazdy.moontech.pl/parowoz-os-24/. Dostęp: 16.04.2020.
4. Dostępny w Internecie w Os24. http://www.locomotives.com.pl/Passenger%20Steam%20Locomotives/Os24.htm. Dostęp: 16.04.2020.
5. Początki kolei na terenie Warki. Ósemka w budowie (6). Dostępny w Internecie w https://torowy.blogspot.com/2020/03/poczatki-kolei-na-terenie-warki-osemka.html. Dostęp: 16.04.2020.